Władcy Egiptu

oj ... jest ich troche Very Happy

więc rozumiem, że poczytam na bardzo ciekawe tematy

Merenre II (Antiemsaf II, Nemtiemsaf II, Merenre II Antiemsaf, Merenre II Nemtiemsaf)

Władca starożytnego Egiptu z okresu Starego Państwa, z VI dynastii. Przez niektórych autorów (Schneider) nazywany Antiemsafem lub Nemtiemsafem (na skutek rozbieżności w odczytywaniu tego imienia), gdyż według nich imię Merenre jest nieprawidłową formą imienia tronowego spowodowaną prawdopodobnie błędem starożytnego pisarza przy przepisywaniu tekstów.

Merenre był synem faraona Pepiego II i i jego przyrodniej siostry - żony Neit (córki Pepiego I i Anchnesmerire I). Jego żoną była królowa Nitokris.

Według Papirusu Turyńskiego i Liście Królów z Abydos pomiędzy Pepim II a Nitokris w Egipcie rządziło 5 lub 3 władców. Byli oni najprawdopodobniej synami Pepiego II. Rezydowali w Memfis. W trakcie ich panowania postępował upadek kraju – pogłębiał się kryzys gospodarczy, szczególnie rolnictwa, spowodowany niskimi wylewami Nilu, nasilały się walki o wpływy i władzę między poszczególnymi nomarchami, a władza centralna stopniowo traciła swój autorytet.

Jednym z tych władców był Merenre II. Jego rządy trwały krótko, zaledwie jeden rok. Zgodnie z tradycją antyczną został on zamordowany, a jego śmierć została pomszczona przez Nitokris, która potem sama popełniła samobójstwo. Część badaczy uważa, że jest tylko legenda. Jedynym dokumentem pozostałym z czasów rządów Merenrego jest dekret chroniący kult babki władcy Anchnesmerire I i matki Neit, który zachował się w zespole grobowym Neit w południowej Sakkarze. Miejsce pochówku władcy jak dotąd nie zostało odnalezione.

Hatszepsut

Faraon, władczyni starożytnego Egiptu z XVIII dynastii, z okresu Nowego Państwa. Panowała prawdopodobnie w latach 1503 p.n.e. do 1482 p.n.e., lub 1479 p.n.e. do 1458 p.n.e., lub 1472 p.n.e. do 1450 p.n.e.

Córka Totmesa I i królowej Ahmes, siostra i żona Totmesa II, z którym rywalizowała o sukcesję. Po śmierci Totmesa II objęła regencję w imieniu małoletniego Totmesa III. Prawdopodobnie w drugim lub trzecim roku regencji ogłosiła się królem i przyjęła, jako pierwsza kobieta w historii Egiptu, tytuł faraona, wywodząc swe prawo do tronu na podstawie, jak sama stwierdziła, współrządów ze swym ojcem, Totmesem I. Jej zasługą był znaczny wzrost gospodarczy kraju. Uważana za pokojowo nastawioną władczynię, jedną z największych królowych w historii.

Hatszepsut była najstarszą córką Totmesa I i królowej Ahmes, siostry Amenhotepa I, siostrą Amenmose i Wadżmose, oraz przyrodnią siostrą Totmesa II, którego matką była Mutnofret, drugorzędna żona Totmesa I. Najpierw Amenmose, a po jego śmierci Wadżmose byli następcami tronu przygotowanymi do tej funkcji. Nie było im jednak dane osiągnąć sukcesji. Zgodnie z zasadą dziedziczenia władzy przez męskich potomków, po śmierci następców pełnej krwi królewskiej, władzę odziedziczył Totmes II. Prawdopodobnie pod wpływem głębokiego uczucia jakim Hatszepsut była darzona przez swoich rodziców, otrzymała tytuł Boskiej Małżonki Amona jeszcze za życia swej matki, co było niezgodne z zasadą dziedziczenia tego tytułu dopiero po śmierci poprzedniczki. Po wstąpieniu na tron Totmes II pojął za żonę swoją siostrę Hatszepsut, która teraz otrzymała tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej, zachowując jednocześnie wcześniejszy. Totmes II panował prawdopodobnie trzynaście lat, ale jak się uważa, rzeczywistą władzę sprawowała jego żona, zajmując się najważniejszymi sprawami państwa. Dowodem na to może być stela umieszczona przez Ineni w jego grobowcu w Szeich Abd el Gurna (TT81), mówiąca że "...Król wstąpił do nieba i połączył się z Bogami. Jego syn zajął jego miejsce jako król Obu Krajów i był władcą na tronie tego co go spłodził. Jego siostra, Boska Małżonka Hatszepsut zajmowała się sprawami kraju; ona rządziła Obojgiem Krajów, jej płacono podatki...". Ze związku Totmesa II i Hatszepsut narodziły się dwie córki: Neferure i Meritre Hatszepsut. Hatszepsut wykreowała Neferure na księcia krwi, rozpowszechniając jej wizerunek jako męskiego potomka. Po wstąpieniu na tron przekazała jej swój tytuł Boskiej Małżonki Amona. Wszystko to wskazuje na to że, matka przygotowywała ją do objęcia władzy jako jej następczyni - jako faraon ! Niestety Neferure zmarła w młodym wieku, niwecząc wszelkie plany i nadzieje matki. Istnieją poglądy, mówiące iż Hatszepsut miała tylko jedną córkę. Jednakże w pierwszym grobowcu Senenmuta odnaleziono cegłę z tekstem, jak się wydaje przesądzającym o istnieniu drugiej córki - właśnie Meritre. Senenmut oświadcza:Piastowałem urzędy przy najmłodszej córce Hatszepsut - Meritre, a także przy pierworodnej Neferure. Nadal jednak nie rozstrzygnięto zagadki niezwykle ubogiego udokumentowania jej istnienia i pochodzenia.

Po śmierci Totmesa II władzę objął małoletni Totmes III, syn drugorzędnej żony imieniem Iset (Isis). Hatszepsut, będąca jego ciotką, macochą i teściową,(Totmes III w dzieciństwie pojął za żonę młodszą córkę Hatszepsut - Meritre), objęła regencję. Jak się wydaje w swym postępowaniu wzorowała się na swych poprzedniczkach, kobietach sprawujących regencje we wcześniejszych latach - głównie na Neferusobek, władczyni z końca XII dynastii. Przewyższyła jednak wszystkie swe poprzedniczki, odchodząc od regencyjnego systemu sprawowania władzy gdy w drugim lub trzecim roku (według innych źródeł w 7 roku) regencji koronowała się na króla, przyjmując tytuł faraona i pełną tytulaturę królewską. Małoletni Totmes III od tej pory był jedynie jej współwładcą !

W sprawowaniu władzy opierała się na kilku zaufanych osobistościach. Pierwszym i najważniejszym z nich, z którym oprócz polityki, wspólnych przedsięwzięć architektonicznych i gospodarczych, łączyło ja jeszcze uczucie, był Senenmut. Pochodził on z plebejskiej, niezamożnej rodziny osiadłej w okolicy Armant, pochodzącej najprawdopodobniej z rejonów kraju Wawat - Dolnej Nubii. Rodzicami jego byli Ramose i jego małżonka Hat-nefer. Kariera Senenmuta za panowania Hatszepsut jest jedną z najbardziej błyskotliwych w historii Egiptu. Jak się wydaje niesprawiedliwy jest osąd , mówiący, że zawdzięczał on względy królowej tylko dzięki intymnym stosunkom, jakie z nią utrzymywał. (Dowodem na to ma być grafitti w jednym z niedokończonych grobowców, przedstawiające ponoć Senenmuta podczas aktu płciowego z kobietą noszącą oznaki władzy królewskiej). W rzeczywistości Senenmut był majordomem rodziny królewskiej, rzecznikiem królowej i Zarządcą Wszelkich Prac Budowlanych. Nosił wiele tytułów, świadczących o wysokich stanowiskach, jakie bezspornie piastował. Był: Zarządcą Powójnego Domu Złota, Ogrodu Amona, Pól Amona, Kapłanem Barki Amona, Wielkim Zarządca Dóbr Amona, Dóbr Królewskiej Córki Neferure i Zarządcą Stad Amona. Dowodem na niezwykły jego związek z królową oraz znaczne względy jakimi darzyła go, jest niewątpliwie zgoda królowej na wykonanie wielu wizerunków i rzeźb Senenmuta w towarzystwie królowej. Między innymi w cenotafie w Gebel Silsila oraz na graffiti z Sehel, na którym sam kazał przedstawić się w postaci równej wielkością z postacią królowej, a więc na równi ważnej. Istnienie takich przedstawień pozwala sądzić o zgodzie królowej na ich wykonywanie. Istnieją dowody, na podstawie których można twierdzić, że wszelkie rzeźby i reliefy, przedstawiające Senenmuta są jego hołdem i wyrazem całkowitego oddania i wierności Hatszepsut. Trzy spośród posągów - kubiczne przedstawienia Senenmuta, trzymającego w ramionach małą księżniczkę Neferure - zawierają w tekstach wyrytych na ramionach posągu kryptogramy, stanowiące rebusy, a mające wyrażać dowód na wieczne oddanie Senenmuta królowej poprzez zakodowanie w nich imion Hatszepsut. Podobne kryptogramy znajdują się na wielu innych przedmiotach i skarabeuszach. Większość dotyczy imienia koronacyjnego Maat-Ka-Re. Senenmut odgrywał decydującą rolę w edukacji Neferure, był jej piastunem i nauczycielem -(Jeden z braci Senenmuta - Senimen był również jej piastunem i majordomem. - Senenmut i młoda księżniczka często ukazywani są razem na reliefach i w rzeźbach), co wymagało ciągłech kontaktów z jej matką, a dla Senenmuta stwarzało okazję ciągłej obecności przy królowej. Bliskość tych dwojga ludzi nie budzi wątpliwości. Istnieje również domniemanie istnienia romansu między nimi. Przesłanką do tego może być postać Maj-her-pereja, chłopca, a później młodzieńca pojawiającego się w otoczeniu królowej, mającego wyraźne rysy nubijskie. Chłopiec wychowywany był w pałacowej szkole wraz z dziećmi królewskimi i wkrótce został paziem królowej i otrzymał tytuł Nosiciela Wachlarza po Prawicy Króla. Gdy młodzieniec zmarł, został pochowany w Dolinie Królów. Świadczy to bezspornie o wysokim jego urodzeniu i niezwykłym znaczeniu jakie miał on dla królowej. Grobowiec Maj-her-pereja został odkryty 22 marca 1901 roku przez Victora Loreta. Był w znacznym stopniu splądrowany. Mumia znajdowała się w dwóch mumiokształtnych trumnach, jedna w drugiej, które włożono do prostokątnej skrzyni, wykonanej z cedrowego drewna. Sama mumia, mierząca 1,64 m, owinięta była w około 60 merów lnianych bandaży, nosiła ślady prób obrabowania. Twarz przykrywała pozłacana pogrzebowa maska, ozdobiona złotą opaską. W grobowcu zachowało się wiele przedmiotów wyposażenia grobowego. M. in. skrzynia na urny kanopskie, wizerunki bogów wykonane ze złota, naczynia ceramiczne, wazy z maściami, rytualne Łoże Ozyrysa, wokół którego znajdowało się wiele klejnotów ze złota i jaspisu, amulety, złote tuleje i dwa pudła z szufladami po obu stronach. Zachowały się również ofiarne chleby i ciastka, bukiety i wiosła, wykonane z drewna sykomory oraz rzecz niezwykła - niewielka szklana buteleczka dekorowana po obu stronach kolorową emelią oraz obroża ulubionej suki Maj-her-pereja z napisem:Suka z jego domu, zwana Ta-niut. Podczas badań mumii na ciele Maj-her-pereja odkryto dziesięć lnianych chust o wymiarach 4,80 m oraz różnych szerokościach, od 1,25 m do 1,40 m. Największa chusta, znajdująca się bezpośrednio na ciele miała na jednym z rogów częściowo wyhaftowany, a częściowo wypisany tuszem napis. Odczytano część znaków. M.in. znak Obu Bogiń oraz znaki:nefer, anch oraz pióro Maat. Nieopodal tej grupy znaków wyraźnie został wypisany tuszem kartusz z imieniem Maat-Ka-Re, a więc imieniem koronacyjnym Hatszepsut. Może to wskazywać na pokrewieństwo Maj-her-pereja i Hatszepsut, a ściślej na to ,że był on synem królowej i ... Senenmuta.

Senenmut osobiście nadzorował prace przy budowie świątyni grobowej w Deir el-Bahari (gdzie kazał wykuć grobowiec także dla siebie) oraz stawianiu obelisków w Karnaku, najwyższych w historii Egiptu, wykutych z asuańskiego granitu, monolitycznych budowli o wadze około 350 ton, które pomimo upływu wielu stuleci nadal stoją na swoich miejscach. (Największy spośród nich, ważący około 1000 ton, nadal leży w miejscu gdzie zaczęto jego wykuwanie, w kamieniołomach w Asuanie. Prawdopodobnie podczas próby uniesienia go kamień nie wytrzymał swej wagi i niestety pękł). Ważną rolę w otoczeniu Hatszepsut odgrywał Hapuseneb, arcykapłan Amona, pochodzący ze znakomitego rodu. Jego dziadek był wezyrem na dworze Totmesa I. On również był jednym z nadzorców i "wykonawców" świątyni w Deir el-Bahari. Inni dostojnicy to: godny uwagi, kanclerz Nehesy - Nubijczyk, dowódca wyprawy, wysłanej przez królową do Punt w około 9 roku panowania. Wyprawa składająca się z pięciu statków z załogami około 210 żeglarzy i wioślarzy na każdym z nich, miała na celu dostarczenie na dwór egzotycznych towarów i surowców ( w tym głównie mirrę, ponoć ulubiony aromat Hatszepsut). Wyprawę tą bogato ilustrują reliefy w świątyni w Deir el-Bahari. Jeszcze inni dostojnicy to: Dżehuti - główny majordom oraz wezyr Useramon. Istnieją udokumentowane dowody na przeprowadzenie co najmniej pięciu wypraw wojennych, zorganizowanych za czasów Hatszepsut do Nubii, Palestyny i Syrii, mających na celu utrzymanie egipskiego panowania i wpływów na tych terenach, stanowiące kontynuację polityki poprzedników, głównie jej ojca Totmesa I.

Hatszepsut będąc kobietą ale nosząc męski tytuł królewski i sprawując władzę tradycyjnie od wieków przynależną mężczyznom była zmuszona czynić wiele starań dla uprawomocnienia swych rządów. Była ponoć mistrzynią w tym, głównie opierając się na kulcie Amona i poparciu jego kapłanów z Karnaku. Kobiety w Starożytnym Egipcie miały znacznie wyższy status niż gdziekolwiek indziej w starożytnym świecie. Wiele z nich odegrało znaczące role w kształtowaniu państwa i jego władców. Królowa Chentikaus, żona faraona Neferirkare I, władcy z V dynastii, Nitokris, królowa - być może ostatnia władczyni VI dynastii oraz Neferusobek, władczyni z końca XII dynastii, po raz pierwszy w tytulaturze określana jako faraon rodzaju żeńskiego. Proces przeistaczania się Hatszepsut w męskiego faraona postępował etapami. Królowa stopniowo przyjmowała insygnia władzy: chustę chat, ureusz, ceremonialną sztuczną brodę. Wiele statui ukazuje ją na wpół żeńskiej i męskiej postaci. Podobnie było z Neferusobek, co nasuwa przypuszczenie, że to na niej wzorowała się Hatszepsut. Po okresie przeistaczania się wszelkie statuy ukazują Hatszepsut w typowo męskiej postaci (również pozbawionej biustu) jako w pełni męski faraon z wszelkimi oznakami władzy. Przyczyna takiego postępowania nadal stanowi zagadkę lecz według najnowszej teorii było nią dążenie Hatszepsut do bycia Królem, nie zaś królową, regentką, czy też Wielką małżonką. Z pewnością wielki wpływ na jej postępowanie wywarł jej ojciec, Totmes I, który ją uważał za prawdziwego następcę tronu. Odwdzięczyła mu się za to włączając go do swego kultu grobowego, umieszczając jego kaplicę w swej świątyni w Deir el-Bahari i prawdopodobnie przenosząc jego mumię do swego grobowca w Dolinie Królów. Pomimo przeistoczenia się w męskiego faraona, Hatszepsut nadal określała się piękną kobietą i , co znamienne, odmówiła przyjęcia jednego tytułu królewskiego - "Byk potężny...", tradycyjnie znajdującego się w imieniu horusowym, w tytulaturze królewskiej.

Hatszepsut zasłynęła z dokonań budowlanych znacznie liczniejszych i okazalszych niż jej poprzedników, władców Nowego Państwa. Do prac tych zatrudniła dwóch wybitnych ludzi. Byli to, znany od czasów Amenhotepa I dostojnik dworu i architekt Ineni oraz wyżej wspomniany Senenmut. Pod ich nadzorem wykonano wielkie i wspaniałe budowle. Powstały prawdziwe arcydzieła - wspaniała i chyba najokazalsza Świątynia Milionów Lat w Deir el-Bahari oraz budowle w obrębie Świątyni w Karnaku, wspomniane wyżej obeliski oraz słynna Czerwona Kaplica, wzniesiona jako kaplica Świętej Barki. Pierwotnie znajdowała się na centralnym dziedzińcu świątyni w Karnaku. Składała sie z dwóch pomieszczeń w całości około 18 metrów długości, 6 szerokości i 5,5 metra wysokości. Części górne wykonano w czerwonego kwarcytu, dolne zaś, czarnego diorytu. Budowę kaplicy dokończył Totmes III lecz później nakazała jej rozbiórkę. Część kamiennych bloków została zużyta natychmiast przy właśnie trwającej budowie świątyni Amona w Karnaku, część wykorzystano jako fundamenty dziewiątego pylonu w świątyni Ptaha. Jednakże zdecydowana ich większość została wykorzystana jako wypełnienie trzeciego pylonu w świątyni Amona. Budowę tą prowadzono w czasach Amenhotepa III. Bloki te przetrwały do naszych czasów we wręcz doskonałym stanie, co umożliwiło w znacznej części rekonstrukcję kaplicy. Dokonano tego w 1997 roku w obrębie muzeum w świątyni w Karnaku.

Po śmierci Hatszepsut, władzę (tym razem już samodzielnie i jako dorosły mężczyzna) objął -odzyskał Totmes III. Po wieloletnim, pokojowym panowaniu Hatszepsut, stanął on wobec konieczności organizacji wypraw wojennych przeciw koalicjom antyegipskim, powstałym głównie w Syro-Palestynie. Wkrótce po wstąpieniu na tron nakazał usunąć wszelkie wizerunki swej poprzedniczki, a lata swego panowania liczył od śmierci Totmesa II.

Hatszepsut kazała wykuć dla siebie grobowiec (KV 20)w królewskiej nekropoli w Dolinie Królów, w którym zapewne została pochowana. Oprócz jej sarkofagu w grobowcu tym znaleziono także sarkofag Totmesa I, jej ojca.

Dnia 26 czerwca 2007 roku egipski archeolog Zahi Hawass, przewodniczący Najwyższej Rady Starożytności, ogłosił, że jeden z odkrytych w 1903 roku sarkofagów w grobowcu KV60 w Dolinie Królów zawiera mumię królowej Hatszepsut. W 1903 roku Howard Carter odkrył w Dolinie Królów grobowiec Hatszepsut z pustym sarkofagiem oraz grobowiec niani Hatszepsut - Sitre, w którym odnaleziono dwie mumie kobiet. Jedną z kobiet była prawdopodobnie Sitre lecz z braku źródeł identyfikacja okazała się niemożliwa. W 1881 roku w odkrytej skrytce mumii królewskich w Deir el-Bahari znaleziono pośród wielu przedmiotów, również urnę kanopską z imieniem Hatszepsut. Do najnowszych badań identyfikacyjnych użyto najnowocześniejszego sprzętu. Przy pomocy tomografu komputerowego prześwietlono sześć niezidentyfikowanych dotychczas mumii kobiecych. Szukając Hatszepsut, dokonano również badań zawartości owej urny odkrytej w Deir el-Bahari. Oprócz zmumifikowanej wątroby królowej zawierała ona także ząb, który stał się dowodem tożsamości Hatszepsut. Ząb bowiem dokładnie pasuje do ubytku w szczęce mumii odnalezionej w 1903 roku w Dolinie Królów.

Ramzes III

Faraon, władca starożytnego Egiptu z XX dynastii, z okresu Nowego Państwa. Syn Setnachta i królowej TiymerenIset (Teje ukochana przez Izydę). Panował prawdopodobnie w latach 1183–1152 p.n.e. (lub 1187/1186–1156/1155 p.n.e.). Wstąpił na tron w dniu III Szemu 26 dniu. Według papirusu Harris I, panował 31 lat i 41 dni. Ramzes III od początku swego panowania naśladował swego wielkiego imiennika, Ramzesa II. Przejawiało się to w tytulaturze jaką przyjął, w nadawaniu swym synom, imion synów Ramzesa II, dążeniu do dorównania Ramzesowi II w przedsięwzięciach budowlanych oraz, koniecznych niestety, akcjach militarnych.

Ramzes III pojął za żony kilka kobiet, lecz żadna z nich nie otrzymała tytułu "wielkiej małżonki". Pierwszą z nich była Syryjka Habasillat, o której niewiele wiadomo. Drugą była Isis (Iset) – córka Ramzesa i Habasillat, ze związku z którą urodzili się następcy tronu, synowie – Ramzes IV i Ramzes VI. Isis pochowana została w Dolinie Królowych, w grobowcu QV51. W świątyni w Medinet Habu brak jest kartuszy z jej imieniem. Następną była Titi. Nieznany jest dokładny status jaki posiadła na Dworze. W jej pięknym, wielkim grobowcu (QV52), w Dolinie Królowych istnieje bardzo wiele inskrypcji określających jej pozycję na Dworze. Nazywana jest: Panią Dwóch Krajów, Główną Małżonką, Królewską Córką, Ukochaną Królewską Córką, Jego Ukochaną Córką, Matką Króla (Królów) i również Królewską Siostrą. Następną była Teje, znana głównie dzięki spiskowi haremowemu do jakiego doprowadziła, chcąc osadzić na tronie swego syna Pentaureta (Pentewere). Prawdopodobnie posiadał jeszcze kilka mniej ważnych żon, których pochodzenie i imiona nie są dziś znane.

Wzorem Ramzesa II, Ramzes III posiadał kilka żon, a z nimi kilkanaścioro potomstwa. Synami jego byli kolejni władcy: Ramzes IV i Ramzes VI oraz prawdopodobnie następni ich sukcesorzy – Ramzes VIII i być może także Ramzes IX. Wielu spośród jego synów zmarło w wieku młodzieńczym, jeszcze za życia ich ojca. Byli to Amonherchopszef (QV55) najstarszy syn, Chaemuaset (QV55) – wzorem swego imiennika piastował godność kapłana w Świątyni Ptaha w Memfis, Sutechherchopszef (QV44), Pareherunemef (QV42), Ramzes (QV55), Setirchopszef (QV43) – wzorem swego imiennika otrzymał urząd Naczelnika Stajni Królewskich.

W schyłkowym okresie panowania Ramzesa III, prawdopodobnie w 29 roku jego panowania, wyraźnie pogłębił się kryzys ekonomiczny w państwie, którego pierwsze oznaki pojawiły się już około 12 roku panowania. Oznaką ich nasilania się, były zaniedbania w zaopatrzeniu osady królewskich rzemieślników w Deir el-Medina, co spowodowało ich strajk, prawdopodobnie pierwszy o którym istnieją oficjalne zapiski historyczne.

Wieloletnie rządy, zła sytuacja ekonomiczna oraz brak wyróżnienia jednej z żon tytułem "wielkiej małżonki", były przyczyną spisku, do jakiego doszło w 32 roku panowania Ramzesa. Spisek określany mianem "haremowego", miał na celu odsunięcie króla od władzy i osadzenie na tronie Pentaureta (Pentewere), syna Teje, jednej z głównych żon Ramzesa, która była pomysłodawczynią całego planu. W spisek zmieszanych było około 40 osób – wśród nich wysocy urzędnicy dworscy z otoczenia króla. Między innymi; siedmiu zarządców służby, dwóch nadzorców skarbu, dwóch wysokiego szczebla dowódców wojskowych i dwóch królewskich skrybów. Plan zakładał zamordowanie króla podczas dorocznego Święta Opet, w Medinet Habu. Spiskowcy, mając nadzieję na przychylność bogów, oprócz metod "tradycyjnych", posługiwali się czarami z użyciem magicznych figurek, mających zapewnić pomoc przy wykonaniu planu. Głównie dzięki zdecydowanej postawie najstarszego syna Ramzesa III, prawowitego następcy tronu, Ramzesa (późniejszego Ramzesa IV), atak spiskowców został udaremniony, a wszyscy członkowie grupy zostali złapani.

Istnieją jednakże rozbieżności w ocenie tych faktów. Według odmiennych ocen spisek odniósł swój zamierzony cel i król został zamordowany, a złapanych zamachowców osądzono już za czasów Ramzesa IV..

Prawdopodobnie procesowi przewodniczył sam Ramzes III (być może zmarł on w trakcie postępowania, a cały proces zakończył jego syn i następca – Ramzes IV). Spośród zamachowców i członków spisku siedemnastu skazano na śmierć i stracono, a siedmiu ukarano nakazem popełnienia samobójstwa (wśród nich znalazł się Pentauret – niedoszły władca). O udział w spisku oskarżono także pięciu członków trybunału sędziowskiego, zarzucając im współuczestnictwo oraz powiązania (przez pokrewieństwo) z kobietami z haremu, zamieszanymi w spisek. Jeden z nich został ukarany nakazem popełnienia samobójstwa, a trzej inni zostali okaleczeni (obcięto im uszy i nosy). Jeden został uniewinniony. Protokoły procesowe zachowały się na licznych papirusach z czasów Ramzesa IV, a najważniejszy z nich znajduje się obecnie w Muzeum Egipskim w Turynie.

Gdy Ramzes III objął tron – po okresie wewnętrznych niepokojów, walki o sukcesję po Ramzesie II, latach słabych rządów, uzurpacji i prób oderwania Górnego Egiptu – żywe wciąż były jeszcze wspomnienia tamtych czasów. Aby wzmocnić swą władzę nad całym obszarem państwa, przeniósł stolicę z Pi-Ramzes, z powrotem do Teb, ustanawiając w Dolnym Egipcie urząd Wezyra Północy. Wkrótce po przywróceniu porządku w państwie musiał stawić czoła nowemu zagrożeniu, tym razem zewnętrznemu.

Prawdziwą skarbnicą wiedzy na ten temat jest jego Świątynia Grobowa w Medinet Habu, gdzie inskrypcje i reliefy opowiadają dzieje wojen, które toczył. Już w piątym roku panowania nastąpił atak plemion libijskich, nacierających na zachodnie rejony Delty. Po ciężkich walkach zdołano zatrzymać pochód najeźdźców, dążących do opanowania znacznych terenów Delty, okolic Oazy Fajum i terenów aż po Memfis.

Jednakże zwycięstwo nie zostało wykorzystane i nie przyniosło zamierzonych celów. Niedawni najeźdźcy zostali siłą wcieleni do armii i uzyskali prawo do osiedlania się na terenach zachodniej Delty, co spowodowało coraz liczniejszy ich napływ oraz organizację społeczności o charakterze wojskowym, opartej na tradycjach plemiennych. Ustępstwa wobec Libijczyków spowodowały wkrótce pojawienie się innych wrogów, którzy zaatakowali Egipt z lądu i morza. Pod naporem "Ludów Morza" upadło Imperium Hetyckie, a niektóre z ich plemion dotarły aż do Karkemisz i dalej wzdłuż wybrzeży Syrii, do Kanaan. Ich pochód zaczął realnie zagrażać Egiptowi, a ich bezpośredni atak na państwo faraonów, był teraz tylko kwestią czasu. Nastąpił on w ósmym roku panowania. Najeźdźcy posuwali się równocześnie lądem i morzem, prowadząc wraz z sobą tabory z całym dobytkiem i rodzinami. Zaatakowali Egipt jednocześnie siłami lądowymi i flotą. Wojska lądowe zostały zatrzymane przez garnizony egipskie w Palestynie, ale flota zdołała dopłynąć do wybrzeży Egiptu. Decydująca bitwa rozegrał się w Delcie, w okolicach wschodnich ujść Nilu. Ramzes III doskonale przygotował się do obrony. Ogłoszono powszechna mobilizacje, wzmocniono wały obronne, a ważne strategiczne punkty obsadzono doborowymi jednostkami. Ujścia Nilu zablokowała flota, a nabrzeża obsadzono jednostkami łuczników i piechotą. Bitwę rozpoczął atak łuczników na flotę nieprzyjaciela, a gdy wrogowie próbowali dokonać desantu na ląd, do ataku przystąpiła piechota. Ponadto wrogów zaatakowała od tyłu flota egipska, przypieczętowując ich klęskę. Pojmano wielką liczbę jeńców, zdobyto i zniszczono większość okrętów wroga. Liczbę zabitych wrogów liczono, obcinając ich dłonie, z których sypano wysokie kopce. Zdecydowane zwycięstwo uratowało Egipt od inwazji i okupacji, co więcej, spowodowało zorganizowanie wyprawy wojennej. Wojska faraońskie dotarły do środkowej Syrii i Amurru. Pod Kadesz napotkały niedobitki armii hetyckiej, chroniącej się w tych okolicach, z którymi stoczono kilka niewiele znaczących potyczek. Po klęsce "Ludów Morza", spośród nich tylko Filistyni zachowali swoją integralność, a ich miasta-państwa: Askalon, Aszdod, Gat i Gaza, związały się ze sobą sojuszem. Ramzes III pozwolił pozostać im w Kanaanie, w charakterze wasali Egiptu.

Zwycięstwo nad "Ludami Morza" zapewniło Egiptowi tylko względny spokój na krótki czas. Wkrótce nastąpiły kolejne ataki ze wschodu i z zachodu. W około 11 roku panowania Ramzesa III, nastąpiła ponowna inwazja koalicji plemion libijskich na zachodnie tereny Delty z zamiarem osiedlenia się. W wyniku kampanii wojennej odparto atak. Do niewoli dostał się przywódca koalicji, a naczelny wódz Libijczyków, zginął w walce. Klęska zadana wrogom była dla nich tak dotkliwa, że nie byli już zdolni zagrozić Egiptowi.

Ramzes III we wszystkim pragnął dorównać swemu wielkiemu imiennikowi. Postanowił wznieść ogromny kompleks pałacowo-świątynny na wzór Ramesseum. Pod budowę swej Świątyni Milionów Lat wybrał miejsce w Tebach Zachodnich, oddalone o około kilkometr na południe od Ramesseum. Miejsce to należało do świątyni w Luksorze, a znajdowała się na nim już świątynia, której budowę rozpoczął Amenhotep I, a dokończyli Hatszepsut i Totmes III.

Cały kompleks świątynny otoczony był wysokim murem z suszonej cegły mułowej, a do wnętrza prowadził ogromny portal – dwie ufortyfikowane wieże z blankami. Portal ten znajdował się około 80 metrów od samej świątyni. Podobny portal znajdował się z tyłu po północno-zachodniej stronie kompleksu. Sama świątynia stanowiła swój zamknięty okręg i wzorowana była w znacznym stopniu na Ramesseum. Dwa kolejne, ogromne pylony prowadziły na dwa kolejne dziedzińce i dalej do sal hypostylowych, stopniowo przechodzących w samo sanktuarium, którego pomieszczenia pokryte były dachem. Po obu stronach sal hypostylowych, rozmieszczone były kaplice dedykowane bogom. Po stronie północnej – Ptahowi z Memfis i Sokarisowi – bogu nekropoli w Sakkara, a po południowej Apartamenty Grobowe Ramzesa – Zespół kultu Króla-Ozyrysa. Większość dekoracji przedstawia sceny religijne – procesje ku czci Mina i Sokarisa. Z pierwszego dziedzińca, po stronie południowej, znajdowało się przejście do zespołu pałacowego, w którym zbudowano szereg sal reprezentacyjnych i apartamenty prywatne. Wewnętrzne ściany świątyni oraz zewnętrzna strona jej murów są kroniką wojennych czynów Ramzesa III, ze szczegółowym przedstawieniem bitwy morskiej z "Ludami Morza". Przedstawiono tam , rok po roku, historię wszystkich wojen toczonych przez faraona. Obok scen przedstawiających autentyczne wydarzenia, znajdują się tam także sceny rodzajowe, w których Egipcjanie walczą w fikcyjnych starciach ze swymi odwiecznymi wrogami: Hetytami, Syryjczykami i Nubijczykami. Wiele przedstawień jest, niemalże wiernymi kopiami, scen przedstawionych na ścianach Ramesseum. Jest to połączenie historii z mitem, mające na celu ukazanie Ramzesa jako niezwyciężonego władcy, gromiącego odwiecznych wrogów Egiptu. Sceny historyczne łączą się także ze scenami religijnymi oraz wydarzeniami o charakterze politycznym. Również zewnętrzne ściany murów całego kompleksu pokrywają reliefy, relacjonujące sławę wojenną Ramzesa III. Zewnętrzna fasada pierwszego pylonu przedstawia, od strony południowej, poświęcenie zdobyczy wojennych Amonowi, a od strony północnej, historie drugiej wojny libijskiej, tylna zaś pokryta jest scenami dwojakimi – o tematyce religijnej i wojennej (m.in. sceny liczenia odciętych dłoni wrogów). Reliefy i inskrypcje w całym kompleksie zajmują około 7000 m². Budowę zespołu w Medinet Habu ukończono prawdopodobnie w 12 roku panowania władcy i bezsprzecznie była ona największym przedsięwzięciem budowlanym w czasie jego panowania.

Ramzes III prowadził również prace budowlane w Karnaku, gdzie rozpoczął budowę świątyni Chonsu, oraz w wielu miejscowościach. Według Wielkiego Papirusu Harris (Papirus Harris I znaleziony w 1855 roku w Medinet Habu), który uważany jest za kronikę panowania Ramzesa III, prace budowlane prowadzono w: Pi-Ramzes, Heliopolis, Memfis, Hermupolis, Asjut, Abydos, Koptos, Ombos, El-Kab jak również w Syrii i Nubii.

Ramzes III rozkazał wykuć dla siebie skalny grobowiec w Dolinie Królów. Już na początku prac wystąpiły trudności i budowniczowie zmuszeni byli do zaprzestania pracy i porzucenia rozpoczętej konstrukcji (KV3). Pracę wznowiono w przygotowywanym niegdyś dla Setnachta, grobowcu (KV11, zwanym współcześnie Grobowcem Harfiarzy lub Grobowcem Bruce'a), ale i tu natrafiono na trudności. W trakcie prac, pod koniec wykuwania ostatnich korytarzy i sal, okazało się, iż natrafiono na znajdujący się w pobliżu, grobowiec (KV10) Amenmesa]. Trzeba było dokonać korekty planu i wykuć dalsze pomieszczenia równolegle do sąsiedniego grobu.

Współczesna nazwa pochodzi od czasów gdy prace prowadził tu szkocki podróżnik James Bruce, a wywodzi się od wspaniałego, płaskorzeźbionego przedstawienia w nim, dwóch niewidomych harfiarzy.

Wnętrze pokrywają wspaniałe dekoracje: malowidła (o wciąż wyrazistych i żywych barwach) i reliefy głównie o tematyce religijnej. Sarkofag, w którym zapewne niegdyś spoczął Ramzes III, został sprzedany królowi Francji i umieszczony w muzeum w Luwrze, a rzeźbione jego wieko, przedstawiające wizerunek króla, Giovanni Battista Belzoni wywiózł do Anglii, gdzie umieszczono je w Fitzwilliam Museum w Cambridge.

Grobowiec, jako Ramzesa III, zidentyfikował w 1828 r. Jean-François Champollion. Mumia Ramzesa III znaleziona została w 1881 roku w skrytce DB-320, w Deir el-Bahari. Spoczywała w wielkiej trumnie wraz z mumią królowej Ahmes-Nefertari, żony Ahmose. Podczas badań, po przecięciu całunu i odwinięciu wielu warstw bandaży, okazało się że twarz króla całkowicie pokrywa warstwa substancji bitumicznej. W oczodołach znajdowały się sztuczne, kamienne gałki oczne, a powieki wypchane były lnianymi tamponami. Ramiona króla były skrzyżowane na piersi. Mumia Ramzesa III obecnie znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze.

nie ma to jak kilka żon... i gromadka dzieci xD

Tutanchamon

pierwotnie Tutanchatonur. ok. 1342-39 p.n.e., zm. 1323 p.n.e. - w latach 1333-1323 p.n.e. faraon XVIII dynastii. Syn Echnatona i jednej z jego drugorzędnych żon, Kiji (być może będącej mitannijską księżniczką Taduhepą).

Panowanie Tutanchamona było dosyć krótkie i koncentrowało się na przywróceniu dawnych porządków po śmierci Echnatona.